Deve güreşi, özel olarak yetiştirilen erkek develerin birbirleriyle mücadele ettikleri geleneksel bir spor ve kültür etkinliğidir. Türkiye’nin Ege, Marmara ve Akdeniz bölgelerinde kış aylarında düzenlenen deve güreşleri, Yörük kültürünün bir parçası olarak binlerce yıldır yaşatılmaktadır. Deve güreşleri, hem devecilerin hem de seyircilerin büyük ilgi ve heyecanla takip ettikleri, renkli ve eğlenceli bir atmosfer sunmaktadır.
Deve güreşi, tek hörgüçlü dişi “yoz” develer ile “buhur” adı verilen çift hörgüçlü erkek develerin çiftleşmesinden meydana gelen ve “Tülü” adı verilen erkek develer arasında yapılır. Bu develer yalnızca güreş için “Savran” denilen deve bakıcıları tarafından yetiştirilir. Güreş develeri tıpkı atlarda olduğu gibi soya dayalı olarak seçilir. Develer, pehlivan olarak adlandırılır ve cazgır tarafından anons edilirler.
Deve güreşi, ayak, orta, başaltı ve baş olmak üzere dört boyda yapılır. Galibiyetler, bağırtarak, kaçırtarak veya yıkarak elde edilir2. Deve güreşi, açık meydanlarda yapılır. En son deve güreşi sahası Aydın’ın Yenipazar ilçesinde inşa edilmiştir1.
Deve güreşi, Türkiye’de geleneksel olarak sürdürülen bir spor ve kültür etkinliğidir. Deve güreşi tarihi hakkında kesin bir bilgi olmamakla birlikte, bazı kaynaklara göre ilk deve güreşi 19. yüzyılda Aydın’ın Germencik ilçesine bağlı Hıdırbeyli köyünde yapılmıştır. Ancak, Münis Armağan’ın 'Batı Anadolu Tarihinde İlginç Olaylar' adlı kitabının 'Develerin Sonu' bölümünde II. Mahmut döneminde Tire ve civarında deve güreşlerinin yapılmakta olduğu belirtilmektedir.
Deve güreşi, Yörük kültürüyle yakından ilişkilidir. Yörükler, göçebe bir hayat süren ve hayvancılıkla uğraşan Türkmen boylarıdır. Yörükler, develeri hem ulaşım hem de yük taşıma aracı olarak kullanmışlardır. Develer, Yörükler için bir servet ve prestij sembolü olmuştur. Deve güreşi, Yörüklerin develerini eğlendirmek, sosyalleştirmek ve güçlendirmek için başlattıkları bir gelenektir.
Deve güreşi, genellikle kış aylarında yapılır. Deve güreşi takvimi, her yıl Devecilik Kültürü ve Deve Güreşleri Federasyonu tarafından belirlenir. Federasyon, deveci derneklerinden gelen talebe göre güreşlerin yapılacağı yer ve tarihleri belirler. Deve güreşi takvimi, Çanakkale’den Denizli ve Muğla’ya kadar uzanan ve 8 ili yakından ilgilendiren bir kültürü, yaşatmak için hazırlanır.
Deve güreşi, sadece bir spor değil, aynı zamanda bir kültürdür. Deve güreşi, devecilerin, seyircilerin ve yerel halkın bir araya gelerek kaynaştığı, dostluk ve kardeşlik duygularının pekiştiği, eğlence ve heyecanın yaşandığı bir etkinliktir3. Deve güreşi, Türkiye’nin en özgün kültür miraslarından biridir.
Deve güreşi kültürü, deve bakımından deve güreşi müziğine, deve güreşi kıyafetlerinden deve güreşi yemeklerine kadar birçok unsuru içerir3. Deve güreşi kültürü, devecilerin ve seyircilerin ortak paylaştığı bir yaşam biçimidir. Deve güreşi kültürü, Türkiye’nin zengin ve çeşitli kültür mozaiğinin bir parçasıdır.
Deve güreşi, Türkiye’nin en önemli kültürel değerlerinden biridir. Deve güreşi, Türk kültürünün köklü ve özgün bir yansımasıdır. Deve güreşi, Yörük kültürünün yaşayan bir örneğidir. Deve güreşi, Türkiye’nin turizm potansiyelini artıran bir cazibe merkezidir. Deve güreşi, devecilerin ve seyircilerin sosyal ve ekonomik açıdan faydalandığı bir faaliyettir. Deve güreşi, Türkiye’nin kültürel çeşitliliğini ve zenginliğini gösteren bir etkinliktir.
(İHA)
