Geçtiğimiz Nisan ayında Katma Değer Vergisi (KDV) oranında artışa gidilmişti. Yapılan değişiklikle birlikte, “Yiyecek ve İçecek Sunulan Yerlerde” yeme içme sektörüne yüzde 8 oranında olan KDV, yüzde 10’a, alkollü içeceklere yüzde 18 olan KDV ise yüzde 20’ye çıkartıldı. Yapılan bu değişiklikle birlikte, lokanta işletmeleri yüzde 10 KDV öderken alkollü mekan işletmeleri de yüzde 20 KDV ödemeye başladı. Nisan ayında yapılan bu değişiklik, işletme sahiplerini olumsuz etkiledi. Vergi oranının değişmesinin lokanta işletmelerine olan etkisi için Çanakkale’de bulunan işletmeciler Gazetemiz Çanakkale OLAY’a özel değerlendirmelerde bulundu.
Vergi artışıyla beraber, işletmeciler de ürünleri geçen aylara göre daha yüksek fiyata satın almak zorunda kalıyor. Bu yüksek fiyattan dolayı mağdur olduğunu dile getiren Çanakkale’de lokanta işletmecisi Ercan Aydoğdu, “Vergilerden dolayı mağduruz. Mal girişiminin hepsi yüzde 1, mal alıyorum yüzde 1. Çıkışım mesela yüzde 10. Bu aradaki yüzde 9’luk farkı karşılayamıyoruz” sözlerine yer verdi.
KDV’de artışın yanında, ürünlere gelen zamlar da işletmecileri etkileyen faktörlerden bir tanesi. İşletmeciler, gelen zamlara rağmen müşterilerini mağdur etmemek için zam yapmaktan çekiniyor. Yansıtılmayan zamlarla beraber, ürün fiyatlarının artmasından dolayı şikayetçi olan Aydoğdu “Şimdi ben lokantacılar odasına bağlıyım. Bana gelen tarife belli, mesela bana 3 ayda ya da 6 ayda bir zam yapılabiliyorum. Bu zammın üzerine ben zam yapamıyorum. Geçen ayın içinde kasa başına 100 TL zam geldi, ben bunu hiçbir şekilde yansıtamıyorum. Tavuk aldı başını gidiyor. Hadi tamam şimdi birazcık düştü ama sonuçta malzeme pahalı, her şey pahalı” dedi.
Bununla beraber günümüzde bir yemeğin fiyatının yüksek olmasından dolayı yurttaşlar, nakit taşımak yerine kredi kartıyla ödemeyi tercih ediyor. Bu da işletmelerin mağdur olmasını sağlasa da kredi kartı kullanan vatandaş sayısı yüzde 80’i buluyor. İşletmede en çok kredi kartıyla ödemenin gerçekleştiğini söyleyen esnaf Aydoğdu “Yüzde 80 kredi kartı ile ödeme yapılıyor. Önceden nakit topluyordun ama şuan nakitle ödeme olayı çok düştü” diye konuştu.
Son zamanlarda, haber mecralarında yer alan konulardan birisi de; IBAN ile ödeme yöntemi oldu. Bu yöntem nedeniyle işletmeciler de mağdur olabiliyor. Mağdur olmamak için, IBAN ile yöntemini tercih etmediğini söyleyen Ercan Aydoğdu “Biz de usulsüz işlem diyoruz. Ya fişini kesiyoruz ya faturasını kesiyoruz. Bu sefer vergiler yönünden baya bir rahatsız ve mağduruz. Yani bunda bütün esnaf hepsi aynı, sadece ben değil yani. Nereye gidersen git hepsi aynı. Ben IBAN istemiyorum. Ya kredi kartı ödeyecek ya nakit ödeyecek. Çünkü IBAN sıkıntı. Bizim resmi hesabımız var. Kendi hesabımdan giriş çıkış olduğu zaman nasıl ifade edeceğim ben kendimi? O zaman bana diyecekler ki ‘bu para nereden geliyor?’ Onu ifade etmek zorundasın. Onu da ifade edemiyorsun. Yani bu bizim için sıkıntı, o yönden benim kalbim ferah. Bizde IBAN ile ödeme almıyoruz” dedi.
Yapılan KDV zamları aynı zamanda alkollü işletmecileri de etkiledi. Yapılan zamların yanlış olduğu ve işletmelere büyük yük bindirdiğini söyleyen alkollü mekan işletmecisi Süleyman Aksu “Yapılan zamların bence yanlış politika güttüğünü düşünüyorum. Normalde işletmelere, mesela bize KDV yüzde 1 ile giriyor %10 ile çıkıyor. Bize yüzde 1 ile giriyorsa yüzde 1 ile çıkması lazım. Sosyal adalet denen şeyin bu olması gerekiyor. Yüzde 1 ile giren yüzde 10 ile çıkar. Yüzde 10 ile giren yüzde 10 ile çıkar” ifadelerini kullandı.
Kesilen yüksek vergilerin işletmecileri mağdur ettiğini söyleyen Aksu “Toptancılar perakendeciler yüzde 1 ile bize veriyor, bizden yüzde 10 ile çıkınca biz otomatikman oluşan KDV açığını kapatamıyoruz. Yüksek vergilerle karşılaşıyoruz böyle olunca. O yüzden KDV oranı eşit paylaştırılmalı, yani sosyal adalet sağlanmak istiyorsa yani bu sefer bizim karşı tarafta müşterilere vereceğimiz hizmette de fiyatların oranı çok yüksek geliyor bu sefer. Ama bunu zaten biz devlete KDV olarak ödüyoruz” dedi.
Lokantalarda olduğu gibi alkollü işletmelerde de gelen fiyatın yüksek olması, vatandaşları nakit yerine kart ile ödemeye itiyor. İşletmesinde de kart ile ödemenin yoğun olduğundan bahseden işletmeci Aksu “Büyük bir çoğunluğu mecburen kart ile ödeme yapıyor çünkü nakit sıkıntısı var ortalıkta. Bir de fiyatlar çok yükseldiği için adam üç bin lira, beş bin lira cebinde taşımıyor. 200-300 lira bir nakitten bahsetmiyoruz ki. 1000 lira, 2000 lira insanlar cebinde nakit bulundurmuyor. Kart ile ödemeyi tercih ediyor, bugün bir hamburgerciye de gitsen orada da kartla ödüyorsun” cümlelerini kullandı.
Lokantalarda olduğu gibi, alkollü işletmelere de IBAN’la ödeme yöntemi soruluyor. Diğer işletmeler gibi, IBAN’la ödeme yöntemini kabul etmediğini söyleyen Aksu “IBAN olayı zaten çok sıkıntılı. Yani sonuçta bu vergi kaçakçılığına giriyor. IBAN’dan istersen denetlenecek yani her durumda. IBAN veren işletme sıkıntı yaşar” sözlerini kullandı.
Vatandaşlar, vergi artışı yerine yapılan zamlardan dolayı daha az dışarıya çıkmaya başladı. Bir ay önce aldığı ürünü, bir ay sonra daha yüksek fiyata aldığını söyleyen işletmeci Aksu “Vergi oranlarından dolayı müşteri de bir azalma yok, fiyatların yüksekliğinden dolayı. Tamam vergi oranlarının da mutlaka etkisi var ama bir ay aldığımız ürünü ertesi ay aynı fiyata alamıyoruz. Atıyorum ben bu ay peyniri 250 TL’den mi aldım? Bir daha ki aya 270 oluyor, 280 oluyor. Çaya da bugün %35 zam geldi mesela. Eskiden her masaya tatlı ikram ederdik, meyve ikram ederdik. Zeytin, zeytinyağı verirdik. Kaldırıldı bunların hepsi, kaldırmak zorunda kaldık. Çünkü büyük gider, en ucuz meyve 30 TL’den başlıyor” dedi.
(ESRA GÜLLER)
