Ataol Behramoğlu, Türk şiirinin usta kalemidir. Şiir, deneme, inceleme, çeviri, antoloji, tiyatro, gezi, mektup ve çocuk edebiyatı gibi farklı türlerde eserler vermiş, toplumcu gerçekçi şiir anlayışını savunmuş ve yaşamı boyunca pek çok ödül almıştır. Hayatını şiire adayan Ataol Behramoğlu, aynı zamanda bir gazeteci, öğretim üyesi ve aktivisttir. Türk şiirinin en sevilen ve en çok okunan şairlerinden biri olan Ataol Behramoğlu, şiirleriyle insanlara aşk, barış, özgürlük ve umut aşılamıştır.
Ataol Behramoğlu, 13 Nisan 1942’de babasının askerlik görevini yaptığı Çatalca’da doğdu. Azerbaycan kökenli olan ailesinin soyadı Gürus idi. İlk şiirlerinde de takma adı olan “Ataol Gürus’u” kullanmıştır. Aile, soyadını daha sonra Behramoğlu olarak değiştirmiştir. Babası yüksek ziraat mühendisi Haydar Behramoğlu, annesi İsmet Hanım’dır. “Nihat Behram” olarak tanınan gazeteci ve şair Mustafa Nihat Behramoğlu, Diş hekimi Yusuf Turan Behramoğlu ve avukat Namık Kemal Behramoğlu’nun ağabeyidir.
İlkokul üçüncü sınıfa kadar Kars’ta öğrenim gördükten sonra; ilk, orta ve lise öğrenimini babasının Ziraat Müdürü olarak görev yaptığı Çankırı’da tamamladı. İlk şiirleri “Ataol Gürus” adıyla Yeni Çankırı, Yeşil Ilgaz, Çağrı gibi yerel gazete ve dergilerde yayınlandı1. 1960 yılında lise öğrenimini tamamlayan Ataol Behramoğlu, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’nde Rus Dili ve Edebiyatı Bölümünden 1966 yılında mezun oldu2. 1962’de üyesi olduğu Türkiye İşçi Partisi’nin (TiP) örgütlenme çalışmalarına katıldı1. Yükseköğrenimi sırasında Yapraklar, Dost, Evrim, Ataç gibi dergilerde çıkan şiirleriyle dikkat çekti. Bu dönemin şiirlerini bir araya getiren ilk şiir kitabı Bir Ermeni General, 1965’te Ankara’da Toplum Yayınevi’nce basıldı.
Gençlik dönemi şiirlerinde Orhan Veli, Attilâ İlhan ve İkinci Yeni şiirinin ortak özellikleri etkindir. Gerçek şiir kimliği 1965-1971 arasında Papirüs, Şiir Sanatı, Yeni Gerçek, Yeni Dergi ve Halkın Dostları’nda çıkan şiirleriyle oluştu. Bu şiirlerde toplumcu, etkin bir edebiyat anlayışının örnekleri yer aldı. Toplumcu gerçekçi şiir ilkelelerine yöneldi, şiirini yeni biçim ve tema arayışlarıyla besledi. Çevirileriyle de dikkat çekti. Edebiyat ve kültür üzerine yazdıkları, antoloji ve diğer çalışmalarıyla kuşağının önde gelen yazarları arasına girdi.
1970’te İsmet Özel ile birlikte Halkın Dostları dergisini çıkardı. Aynı yıl İngiltere’ye, daha sonra Fransa’ya gitti. Paris’te gece kulübü bekçiliği, otel katipliği, öğretmenlik yaptı. 1972’de Moskova Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’nde Sovyet edebiyatı üzerine inceleme yaptı. 1974’te Türkiye’ye döndü. İstanbul Şehir Tiyatroları’nda dramaturg olarak çalıştı. 1975’te kardeşi Nihat Behram ile birlikte Militan dergisini kurdu. Sanat Emeği dergisinin kurucuları arasında yer aldı. 1979’da Türkiye Yazarlar Sendikası’nın genel sekreteri oldu. Yayınevlerinde çalıştı. 12 Eylül harekatından sonra 1982’de Barış Derneği Davası nedeniyle 10 ay tutuklu kaldı. 1984’te Fransa’da Sorbonne Üniversitesi’ne bağlı Centre de Poetique Comparee bölümünde Türk ve Dünya Şiiri üstüne seminerler izledi, çalışmalar yaptı.
Ataol Behramoğlu, 1990-1993 yılları arasında Cumhuriyet gazetesinde köşe yazarlığı yaptı. 1993-1994 yılları arasında Yeni Yüzyıl gazetesinde yazdı. 1994-2000 yılları arasında Cumhuriyet gazetesine geri döndü. 2000-2001 yılları arasında Birgün gazetesinde yazdı. 2001-2003 yılları arasında Radikal gazetesinde yazdı. 2003-2010 yılları arasında Birgün gazetesine geri döndü2. 2010-2013 yılları arasında Cumhuriyet gazetesinde yazdı. 2013’ten beri Birgün gazetesinde yazmaya devam etmektedir.
Ataol Behramoğlu, ayrıca çeşitli üniversitelerde öğretim üyeliği yapmıştır. 1988-1989 yıllarında İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’nde şiir dersleri vermiştir. 1996-1997 yıllarında Mimar Sinan Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi’nde şiir dersleri vermiştir. 1997-2000 yıllarında Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi’nde şiir dersleri vermiştir. 2000-2005 yıllarında Kadir Has Üniversitesi İletişim Fakültesi’nde şiir dersleri vermiştir. 2018’den beri İstanbul Bilgi Üniversitesi İletişim Fakültesi’nde şiir dersleri vermektedir.
Ataol Behramoğlu, şiirin yanı sıra deneme, inceleme, çeviri, antoloji, tiyatro, gezi, mektup ve çocuk edebiyatı gibi farklı türlerde de eserler vermiştir. Şiir kitapları şunlardır:
Bir Ermeni General (1965)
Bir Gün Mutlaka (1970)
Yolculuk Özlem Cesaret ve Kavga Şiirleri (1974)
Ne Yağmur… Ne Şiirler… (1976)
Kuşatmada (1978)
Mustafa Suphi Destanı (1979)
Dörtlükler (1983)
İyi Bir Yurttaş Aranıyor (1983)
Şiirler 1959-1982 (1983)
Türkiye Üzgün Yurdum, Güzel Yurdum (1985)
Kızıma Mektuplar (1985)
Eski Nisan (1987)
Bebeklerin Ulusu Yok (1988)
Bir Gün Mutlaka (1991)
Yaşadıklarımdan Öğrendiğim Bir Şey Var (1992)
Sevgilimsin (1993)
Aşk İçin Ne Yazdıysam (1995)
Bütün Şiirleri (1996)
Aşk ve Barış Şiirleri (1999)
Yeni Şiirler (2000)
Bütün Şiirleri 2 (2002)
Sevgilim Hayat (2004)
Bütün Şiirleri 3 (2006)
Aşk ve Dostluk Üstüne Düşünceler (2007)
Bütün Şiirleri 4 (2010)
Bütün Şiirleri 5 (2014)
Bütün Şiirleri 6 (2018)
Ataol Behramoğlu, yaşamı boyunca pek çok ödül almıştır. Bunlardan bazıları şunlardır:
1977 Türkiye Yazarlar Sendikası Çeviri Ödülü
1980 Türkiye Yazarlar Sendikası Çeviri Ödülü
1981 Türkiye Yazarlar Sendikası Çeviri Ödülü
1983 Madaralı Roman Ödülü
1985 Sedat Simavi Vakfı Edebiyat Ödülü
1986 Abdi İpekçi Barış ve Dostluk Ödülü
1987 Behçet Necatigil Şiir Ödülü
1990 Yunus Nadi Şiir Ödülü
1991 Cemal Süreya Şiir Ödülü
1992 Altın Portakal Kültür ve Sanat Büyük Ödülü
1993 Orhon Murat Arıburnu Şiir Ödülü
1994 Mülkiyeliler Birliği Kültür Sanat Büyük Ödülü
1995 Türkiye Yayıncılar Birliği Kültür ve Sanat Büyük Ödülü
1996 Halil Kocagöz Kültür Sanat Büyük Ödülü
1997 Nazım Hikmet Kültür ve Sanat Vakfı Onur Ödülü
2000 Attilâ İlhan Edebiyat Ödülü
2001 Türkiye Yazarlar Sendikası Onur Üyeliği
2002 Türkiye Gazeteciler Cemiyeti Burhan Felek Basın Hizmet
Ödülü
2003 Türkiye Yazarlar Sendikası Onur Kurulu Üyeliği
2004 Cumhuriyet Gazetesi Onur Ödülü
2005 Nazım Hikmet Kültür Merkezi Onur Ödülü
2006 Türkiye Yayıncılar Birliği Düşünce ve İfade Özgürlüğü
Ödülü
2007 PEN Türkiye Onur Üyeliği
2010 PEN Türkiye Duygu Asena Özgür Düşünce ve İfade Özgürlüğü
Ödülü
2011 Uluslararası Nazım Hikmet Şiir Festivali Onur Ödülü
(Haber Merkezi)
